Orlacs Hände (Robert Wiene, 1924) - 100 Jaar Horror

Het is het laatste concert van pianist Paul Orlac en hij verlangt zielsveel naar Yvonne, zijn vrouw. Maar de trein waarin hij zit verongelukt. Een mooi gemaakte scene maar een voorbode van wat ons te wachten staat want de scene duurt misschien wel een dikke tien minuten zonder dat er al te veel gebeurt. Yvonne vindt haar man nog levend en hij wordt snel naar een kliniek gebracht, daar wordt ze ingelicht dat hij buiten levensgevaar is maar dat zijn handen niet meer te redden waren. Met grootse gebaren en drama maakt ze duidelijk dat Paul zijn handen zijn leven zijn en dat de dokter iets moet doen. De dokter beschikt nog over het lichaam van een moordenaar, Vasseur, die eerder op de dag is geëxecuteerd en besluit tot een experiment. Paul krijgt de handen van Vasseur.

Orlac is nog maar net bij bewustzijn of hij begint al een verschijning van een vreemde man te zien. En ook in zijn dromen is hij niet veilig voor de man. Beide erg sterke scenes. Maar Orlac komt pas achter wat er gebeurt is als hij een briefje in zijn bed vindt waarop de waarheid geschreven staat. Vervolgens gaat hij op onderzoek uit naar de geschiedenis van Vasseur en hoe verder hij komt hoe meer hij er van overtuigt is dat hij zijn handen niet zelf onder controle heeft. Als het moordwapen van Vasseur ook nog opduikt in zijn huis vordert zijn psychische aftakeling met rasse schreden.

Piano spelen is onmogelijk met deze handen dus een inkomen is er niet meer en het echtpaar raakt langzamerhand in financiële problemen. Daarom brengt Yvonne een bezoekje aan de vader van Paul (het visuele hoogtepunt en tevens de meest sfeervolle momenten van de film) om te vragen of hij ze kan helpen. De vader blijkt echter zijn zoon te haten en denkt er niet aan om ze te helpen. Hopeloos dat ze zijn waagt Paul zelf ook nog een poging maar wanneer hij bij zijn vader aankomt blijkt hij vermoord... met het moordwapen van Vasseur.

Orlacs Hände is een film uit het Duitse expressionisme tijdperk, en ondanks dat het niet de bekendheid geniet van films als, Nosferatu, Das Cabinet des Dr. Caligari of Der Golem staat hij wel bekend als een meesterwerk. Ik vindt het niet zo moeilijk te begrijpen waarom deze film niet dezelfde status geniet als eerder genoemde films want op het visuele vlak is deze film een stuk minder te genieten. Er zijn weliswaar een paar uitstekend belichte scenes met mooi schaduwwerk maar het is allemaal een stuk minder flamboyant. Het grootste euvel van Orlacs Hände vond ik echter het tempo van de film, of beter gezegd het ontbreken daarvan. Scenes duren voort en er wordt soms wel erg lang stilgestaan bij de theatrale dramatische gebaren en uitdrukkingen van het getormenteerde echtpaar Orlac. Best wel jammer want tegen het einde krijgen we nog een paar leuke wendingen maar daarvoor moet je wel eerst dik anderhalf uur drama verbijten.

 

Nu ben ik al geen grote fan van psychologische horror, psychologische horror in het tijdperk van de stomme film is blijkbaar al helemaal niet weggelegd voor mij. Ik verlang inmiddels behoorlijk naar een paar vampieren, levende doden, demonen of andere filmmonsters.

Wel weer leuk om te zien is dat ook dit idee alweer zo oud is. Want als horrorliefhebber heb je vast wel eens een film gezien met een plot gelijk aan deze. Frankenstein and the monster from hell (1973) en Body parts (1991) schieten me zo te binnen maar het zullen er ongetwijfeld nog meer zijn. (laat eens een opmerking achter als je er nog meer weet!)

Trivia: De film was jaren lang incompleet, pas in 1995 werd hij volledig hersteld. In 1935 volgde een Amerikaanse remake en in 1960 een Frans/Engelse versie (met Christopher Lee).

Score:

100 Jaar Horror - 1920 Der Golem, wie er in die Welt kam

1920, en tijd voor de eerste klassieker of in ieder geval een film die een stuk bekender is dan wat ik tot nu toe besproken heb. Maar volgens de (zelf opgelegde) regels, want een film die ik nog nooit eerder zag. Voordat ik aan deze uitdaging begon heb ik me namelijk nooit echt verdiept in films die zo oud waren als deze, één van de redenen waarom ik er mee begonnen ben.

Der Golem speelt zich hoofdzakelijk af in de Joodse getto (gelijk alweer wat geleerd want ik dacht dat deze term zijn oorsprong vond in de tweede wereldoorlog), maar dit is niet een getto zoals wij hem kennen maar de 16e eeuwse Tsjechische variant. En die heeft meer weg van een sprookjes dorp dan van de vervallen en gevaarlijke buurten waarmee we het tegenwoordig mee associëren. En het is het dorp, en de sets, wat gelijk de toon zet voor deze film. Deze zijn namelijk prachtig, eigenlijk net zoals alle andere sets in de film.

In deze getto heeft rabbi Loew het plan een Golem te creëren, een kolossaal wezen van klei dat door magie tot leven gewekt kan worden. Dit om de Joden van Praag te helpen tegen hun vervolging. Als ridder Florian   dan ook nog met een bericht van uitzetting komt zet hij zijn plannen door. Loew mag nog op audiëntie bij de keizer en hij is van plan om zijn Golem te showen dus wordt alles in gereedheid gebracht voor het ritueel. Dit ritueel is een fantastische scene en een lust voor het oog.

Aangekomen bij de keizer is deze behoorlijk onder indruk maar als het hof de draak steekt met het Joodse geloof dreigt er zich een ramp te voltrekken. De Golem red het gezelschap echter en de Joden van Praag krijgen een pardon en mogen blijven zitten waar ze zitten. Maar ondertussen is Florian er tussen uit geknepen om de nacht door te brengen met de dochter van Loew. Als Loew weer naar huis is teruggekeerd probeert hij de Golem te vernietigen omdat hij zijn doel heeft bereikt, alleen blijkt de Golem dit niet zo'n goed idee te vinden. En als het hulpje van Low de Golem daarna afstuurt op de vreemde man is hij helemaal niet meer te houden.

Der Golem was één van de eerste films uit het Duitse expressionisme tijdperk en is een bijzonder mooie film, elk shot en elke set ziet er erg fraai uit. Soms wat grotesk en heerlijk belicht met veel gevoel voor contrast en omdat er dus altijd wel iets te genieten is kijkt de film heerlijk vlot weg en slaat nergens de verveling toe (wat mij wel overkomt tijdens sommige stomme films). Als horrorfilm stelt Der Golem echter weinig voor, met slechts enkele uitzonderingen is de film gewoon te mooi om ergens angstaanjagend te zijn (al dachten kijkers er toen misschien wel anders over) en eerlijk is eerlijk, de golem ziet er toch echt best knullig uit. Een beetje als een uit de kluiten gewassen vrouwelijke Oostblok kogelstoter. Al doet het logge monster wel meerdere malen denken aan de Frankenstein van 1931, vooral in één van de laatste scenes waarin hij een klein meisje tegenkomt. Ondanks dat het geen pure horror is raad ik de film wel van harte aan, als je niet echt thuis bent in de stomme film is dit een uitstekend begin om te beginnen en zeker lezers die een zwak hebben voor Gothic en Dark Fantasy moeten deze film echt eens opzoeken. 

Ook mensen die graag iets dieper in een film duiken moeten Der Golem zeker eens gaan zien, want waarom zijn alle Joden in de film oudere mensen en lijkt hun geloof hier meer op tovenarij dan op een heuse religie? En waarom zijn de Joden veelal donker gekleed terwijl de Christenen doorgaans in wit of lichtere kledij ten tonele komen? En is het niet een onschuldige jonge christen kind die uiteindelijk de golem weet te stoppen? Vragen waar ik je het antwoord niet zo op kan geven maar daarom niet minder interessant.

Trivia: Dit is een remake van de verloren 1915 versie en in 1936 volgde de volgende, Franse remake alweer.

Score:
 

Bekijk de volledige film op youtube!